Kingdom of Heaven

In Amerika en sommige delen van Europa deed deze film op voorhand al stof opwaaien. De kruistochten waren vooral een zware strijd tussen christenen en moslims, en juist in deze tijden is dat een actueel onderwerp. Christenen waren uiteraard op voorhand (voor men goed en wel de film gezien had) al niet tevreden met hoe de kruisvaarders in beeld werden gebracht, en ook Moslims waren erg bang als karikatuur te worden afgeschilderd.

Van smid tot ridder
De Franse smid Balian wordt door zijn adellijke vader, een kruisvaarder, gevraagd mee te gaan naar Jeruzalem. Tijdens deze tocht raakt de vader van Balian levensgevaarlijk gewond, en wordt Balian tot de adelstand verheven om zo zijn vader op te volgen. Zijn vaders laatste wens is dat Balian er alles aan zal doen om de koning van Jeruzalem te beschermen, en de wankele vrede tussen de moslims, joden en christenen in stand te houden. De koning is ernstig ziek, en enkele troonpretendenten kunnen bijna niet wachten op zijn laatste ademtocht. Dan zullen ze namelijk eindelijk een oorlog kunnen ontketenen, en de rijkdommen van het heilige land voor zichzelf opeisen. Balian moet zich snel van eenvoudige smid tot ridder ontwikkelen om de wankele status-quo te beschermen…

Snel, snel, snel
De eenvoudige man die zich ontwikkeld tot koene ridder, dat hebben we al eens eerder gezien. Ridley Scott wil daarom geen tijd verspillen, en gaat in sneltreinvaart elke karakterontwikkeling voorbij. Scènes die in andere historische epos soms tien minuten duren worden in KOH in dertig seconden verteld. De (eerste!) ontmoeting tussen Balian en zijn nog onbekende vader wordt in een zinnetje of 5 afgewikkeld. En vader vraagt hem direct maar om ‘m te volgen naar een oorlog in een ander land. Onderweg lijd Balian in 25 seconden ook nog een schipbreuk, maar gelukkig is hij de enige overlevende, en spoelt hij nagenoeg op de plaats van bestemming aan. Als je toch niet van plan bent om dit soort verhaalelementen fatsoenlijk in beeld te brengen, waarom gebruik je ze dan?

We hebben ongelofelijke haast
En het gaat maar door. In sneltreinvaart krijgt de kijker vele verhaalelementen voorgeschoteld, maar kans om dit op je in te laten werken krijg je nauwelijks. Ook emotionele ontwikkeling van de karakters wordt razendsnel in beeld gebracht. Als de koning halverwege de film sterft is dit voor zijn zus natuurlijk heel erg. Daarom propt men er een scène van een seconde of veertig in zodat de kijker dat snel kan vaststellen, en hop, hop, door naar het volgende verhaalelement. Met name het hoofdgedeelte van het verhaal, de manier waarop Balian naar zijn nieuwe rol toegroeit komt hierdoor onder druk te staan. Door het veel te hoge tempo krijgt Bloom nauwelijks de kans om enige diepgang in zijn rol te leggen.

Gemiste kansen
De P.R. blijft er maar op hameren dat de makers van KOH ook verantwoordelijk zijn voor kaskraker Gladiator. Dat is heel pijnlijk, want juist Gladiator geeft aan hoeveel beter KOH had kunnen zijn. In Gladiator worden hoofdkarakter Maximus en zijn rivaal Commodus op rustige en eenvoudige wijze geïntroduceerd, en heeft men meer aandacht aan het verhaal en bijplotjes besteed. Met KOH lijken de schrijvers hun bordjes te hebben vol geschept met veel en veel te veel ingrediënten. Probeer er dan nog maar eens een herkenbare maaltijd van te maken. En dat is jammer, want qua historische achtergrond en aankleding doet KOH zeker niet onder voor Gladiator. De riddertijd wordt net zo mooi in beeld gebracht als het oude Rome, en de veldslagen zijn zeker een gang naar de bioscoop waard.

Directors cut
En toch, naarmate de film vordert krijgt hij me in zijn greep. Het is het talent van Scott om alles er zo mooi en overweldigend uit te laten zien. Scott had aanvankelijk veel grootsere ideeën voor dit project. Maar helaas stierven door studiobemoeienis veel interessante elementen en karakterontwikkelingen tijdens de edit. Een prima directors cut verhelpt veel van de bovengenoemde mankementen. Het valt te prijzen dat Scott het hedendaagse internationale conflict op slimme wijze in geschiedkundig perspectief weet te plaatsen.

Conclusie
De bioscoopversie Kingdom of Heaven heeft dus (in mijn ogen) een flink aantal steken laten vallen. Jammer, want op papier had dit een klassieker kunnen worden. Een zwaargewicht cast, een top regisseur en prachtige kostuums en decors. KOH heeft het allemaal. De Directors Cut is echter een absolute verbetering, en daarom kan ik deze film zeker aanraden. De film ging mij na meerdere keren steeds meer boeien. Hoewel Scott enkele geschiedkundige feiten flink romantiseert valt er ook voor de historici onder ons ook genoeg te genieten. KOH is misschien niet 100% geworden wat Scott voor ogen had, maar zeker het kijken meer dan waard.