Michael Moore is het enfant terrible van de Amerikaanse cinema. Zijn wereldwijde doorbraak kwam met Bowling for Columbine, een rechtstreekse aanval richting het vrije wapenbezit in de Verenigde Staten. Moore scoorde zowel binnen als buiten de states, en mocht gelijk een oscar komen ophalen. Zijn gedenkwaardige speech (Shame on you mr. President) en zijn confronterende manier van interviewen maakten hem geliefd bij progressief Amerika, maar gehaat bij vele republikeinen. Zijn nieuwste film zal deze situatie alleen maar versterken, want nu neemt Moore George W. Bush en zijn oorlog tegen Irak op de korrel.
Voorlezen en golfen
De film begint met het verkiezingsschandaal rond Bush. Moore beschuldigt de republikeinen feitelijk gewoon de verkiezingen ‘gestolen’ te hebben. Zijn bewijsvoering zou in geen enkele rechtszaal uiteindelijk de doorslag geven, maar doet wel iedereen zich nog eens even stevig achter de oren krabben. De complottheorieën die Moore ten tonele voert lijken net als in BFC ietwat vergezocht, maar niets is te gek in ‘the land of the free’. Moore geeft een ontluisterend beeld van hoe de politici onthutsend makkelijk de bureaucratie gebruiken om een eventueel onderzoek uit de weg te gaan. Vervolgens schetst Moore een beeld van de eerste maanden van president Bush. Bush wordt neergezet als een luie donder die de helft van de tijd vakantie viert op zijn ranch, of een potje loopt te golfen. Als hij op de inmiddels beruchte 11 september aanwezig is op een schooltje en samen met een flinke groep kleuters een boekje aan het lezen is, komt het bericht van de aanval op de Twin Towers. We zien hoe een verbijsterde Bush zich geen raad weet met de situatie, en dus gewoon doorgaat met het lezen van het kinderboekje, maar voortdurend hulpeloos om zich heen kijkt.
Ironisch
Daarna raakt de vaart een beetje uit de documentaire. Moore besteedt een behoorlijke tijd aan het aantonen van zakenbelangen die tussen de familie van Osama bin Laden (de man die verdacht word het brein achter de aanslag te zijn) en de familie Bush. Hoewel de vermeende zakelijke betrekkingen tussen de families op zijn minst erg ironisch (daar is dat woord weer) zijn, trekt Moore veel te veel tijd uit voor een hele reeks aan onbegrijpelijke complottheorieën. Gelukkig belandt de film na drie kwartier weer op de oorspronkelijke koers: namelijk Moore’s aanklacht dat de oorlog tegen het zogenaamde Terrorisme in feite gewoon een smoes is om enkele oude rekeningen te vereffenen en enkele ‘Skeletons in the closet’ creatief op te ruimen.
En natuurlijk blowen we weer
Skeletons in the closet? Moore stipt inderdaad even aan dat mensen als Osama bin Laden en Saddam Hussein destijds zelf door de VS in het zadel zijn geholpen, zowel militair als economisch. Eigenlijk wilden Bush en Rumsfeld volgens Moore maar één ding, zo snel mogelijk Saddam omverwerpen, en zo Amerikaanse oliebelangen veilig stellen. De aanslag van 11 september geeft de regering een perfect excuus om eindelijk deze plannen ten uitvoer te brengen. Bush gebruikt vervolgens de media om zo de angst tegen terrorisme flink op te doen laaien. Maar is Bush eigenlijk wel echt geïnteresseerd in het uitroeien van terroristen? Moore interviewt verschillende mensen die allemaal aangeven dat Bush eigenlijk van begin af aan alleen in Irak was geïnteresseerd. Volgens Moore was de oorlog in Afghanistan eigenlijk vooral ‘voor de vorm’.
De alliantie
De zogenaamde ‘moeder der allianties’, zoals het Bush het noemt, bestaat volgens Moore nou niet bepaald uit de meest vooraanstaande landen. In een kort filmpje laat hij snel zien hoe weinig belangrijk en achtergesteld ieder land die bij de alliantie zit wel niet is. Heel kleinerend doet hij het voorkomen alsof de meeste landen in de alliantie zo onderontwikkeld zijn dat ze nog met pijl en boog jagen. Nederland wordt hierbij weer eens in beeld gebracht als een land van zichzelf sufblowende mafkezen. Je kan Moore zeker verwijten dat hij enkele landen hier wel met heel weinig respect en kort door de bocht in beeld brengt. (en voor het gemak laat hij overigens de grotere landen in de alliantie buiten beschouwing) Hiermee maakt Moore zichzelf vrij kwetsbaar voor kritiek. Moore maakt namelijk zich zo min of meer schuldig aan wat hij Bush onder andere verwijt, de feiten weergeven zoals het hem zelf goed uitkomt.
Geen antwoorden, maar retoriek
En dan komen we eindelijk bij het meest indrukwekkende moment van de film. Aanvankelijk krijgen we veel jonge mensen, ouders en media te zien die allemaal achter de strijd tegen het terrorisme staan. We zien hoe vernuftig men hoofdzakelijk arme jongeren rekruteert om dienst te nemen. Het leger is voor hen vaak één van de weinige opties op een betere toekomst. De omslag komt al snel als de Amerikanen na een aanvankelijk succesvolle oorlog de eerste verliezen beginnen te leiden. De wereld was voor velen zo makkelijk, je doet dienst voor je vaderland, en je vecht voor het goede in de wereld, maar dat beeld wordt voor vele soldaten (en hun dierbaren) in Irak al snel omvergeworpen. Vele ouders van overleden soldaten blijven dan ook achter met een hoop vragen, waarvan de simpelste is: ‘waarom is mijn kind gestorven?’ Oorspronkelijk dacht men dat het ging om het veiliger maken van de wereld, maar Moore probeert te laten zien dat er voor de Amerikaanse regering andere belangen meespeelden. De families krijgen geen antwoord op hun simpele vraag, maar moeten het doen met verkiezingsretoriek.
Conclusie
Fahrenheit 9/11 een documentaire met twee kanten. Sommige stukken zijn net als zijn vorige film Bowling For Columbine onthutsend en indrukwekkend tegelijk. Helaas verdoet Moore veel van zijn tijd met ingewikkelde complottheorieën waarvan het overgrote publiek als snel de draad kwijt raakt. Met name het stuk waarin Bush zakelijke belangen met de Bin-Ladens onder de loep worden genomen is hier een goed voorbeeld van. Veel materiaal in F9/11 bestaat uit archiefbeelden met een voice-over van Moore. En dat is jammer, want deze manier van een verhaal vertellen doet soms een beetje saai aan. De vaart, flair en afwisseling van BFC wordt in deze film dan ook zelden geëvenaard. Desondanks herbergt F9/11 enkele indrukwekkende beelden. De film is een zeer harde beschuldiging aan het adres van Bush en de zijnen, een beschuldiging die een hoop Amerikanen via de bioscoop hopelijk aan het denken zal zetten. Alleen slaagt Moore er vaak niet in om met echt keihard bewijs te komen. Net als bij BFC zal hij daardoor voorstanders van Bush waarschijnlijk niet van gedachten doen veranderen. Daarvoor is Moore inhoudelijk gewoon te kort door de bocht.
Be the first to comment