Cloaca

Het begrip kwaliteitsfilm kan naar twee kanten hellen. Vroeger werd kwaliteit in de Nederlandse film doorgaans bepaald door het kunstzinnige gehalte van het proces. Echte publieksfilms met kwaliteit werden zelden gemaakt. Veel producties waren te abstract om het echt goed te doen in de bioscopen. Kwaliteit kan echter ook betekenen dat je met een inhoudelijk goede film wel een publiek kan bereiken. Sinds de Oscars voor Antonia en Karakter gaat het crescendo. Vorig jaar werden films als “Phileine zegt Sorry” en “Van God Los” ontzettend goed bezocht. Het succes van Cloaca was qua bezoekers ietsje bescheidener, maar de film ging wel met twee gouden kalveren aan de haal.

Studievrienden
In Cloaca zien we hoe vier oude studievrienden twintig jaar later op een keerpunt in hun leven staan. Het woord midlifecrisis lijkt wel speciaal voor hen uitgevonden. Het ergste is dat ze ergens beseffen dat de dromen en idealen van vroeger (nog) niet zijn uitgekomen. Pieter (Bokma) zit zwaar in de problemen. Jarenlang heeft hij via een vage mondelinge overeenkomst schilderijen uit het kunstarchief mogen halen om thuis op te hangen. Nu één van de door Pieter bewonderde schilders ineens erg goed in de markt ligt wil Pieters baas de werken terug vorderen. Pieter vindt echter dat hij moreel gezien de rechtmatige eigenaar is, en heeft bovendien al enkele schilderijen verkocht. Pieter zoekt min of meer steun bij zijn studievrienden, maar die hebben allen hun eigen demonen om mee af te rekenen.

Van toneel naar film
Waar Phileine en Van God Los echt films waren voor het grote publiek, is Cloaca meer een kwaliteitsproduct, maar dan wel godzijdank een toegankelijke. De film is gebaseerd op een toneelstuk, en dat is qua opzet en decor goed te zien. Het belangrijkste deel van het verhaal speelt zich af in het appartement van Pieter. De film oogt heel rustig, maar Van de Sande Bakhuysen houdt er op subtiele wijze toch een behoorlijke vaart in. Nergens blijft het verhaal vervelend traag hangen, of zitten we te kijken naar echt oeverloze gesprekken. Alles is functioneel, en voor een film die het hoofdzakelijk van dialogen moet hebben is dat absoluut een compliment.

Begrijpelijke emoties
Vroeger had ik een behoorlijke ongeremde hekel aan zogenaamde Nederlandse kwaliteitsfilms. Deze films waren zoals gezegd vooral kunstzinnig en artistiek verantwoord. De tentoongespreide emoties bleven echter een ver van mijn bed show, en de karakters wisten me nooit te raken. Bovendien waren deze films meer absurd dan realistisch. Van de Sande Bakhuysen liet eerder met Familie al zien dat het ook anders kan, en met Cloaca presteert hij het weer. Misschien heb je de emoties van alle karakters in de film nooit zelf ervaren, maar de keuzes die ze maken, en de manier waarop ze hun gevoellens uiten zijn voor het publiek volstrekt begrijpelijk.

Verhaalopbouw
Het goede van Cloaca is de verhaalopbouw. Het begin laat de levens van de vier vrienden zien. Hoewel het allemaal redelijk deprimerend overkomt, lijken de vrienden er het beste van te maken, en zowaar gloort er weer wat hoop aan de horizon. Van elk karakter hoop je dat hij het licht ziet en de juiste morele keuzes maakt. Niet alleen voor zichzelf, maar ook voor zijn vrienden. Cloaca schiet dan op prachtige wijze een geheel andere richting in, en ontpopt zich als een prachtig genadeloos script.

Conclusie
Cloaca is een kwaliteitsfilm in de absolute positieve zin van het woord. Qua kwaliteit moet de filmliefhebber denken aan een Tv-serie als ‘Pleidooi’, waar Van de Sande Bakhuysen, Gijs Scholten van Aschat en Peter Blok allen aan meewerkten. Het is de afgelopen jaren gebleken dat je prima Nederlandse publieksfilms kan maken, en gezien Nynke, Karakter en Antonia is het maken van kwaliteit ook wel aan de Nederlanders besteed. Cloaca weet beide elementen bevredigend te verenigen, en dat is in mijn optiek haar grootste pluspunt. Een absolute ‘must-see’.