De Dominee

Enige tijd geleden werd ons kikkerlandje opgeschrikt door de affaire Mabel Wisse Smit. Ineens was er weer hernieuwde belangstelling voor Klaas Bruinsma, de vermeende Misdaad-koning van Nederland. Het was bijna te mooi om waar te zijn voor de producenten van deze film. Deze onverwachte extra aandacht voor Bruinsma kon de film alleen maar ten goede komen…

Geen geweld
We zien hoe Klaas (Muller), een zoon van een frisdrankfabrikant, in de jaren ’70 zijn eerste schreden op het misdaadpad zet. Samen met zijn vriend en lijfwacht Adri (Lammers) neemt hij op slinkse wijze de complete handel van dealer Duval over. Klaas wil de zaken anders aanpakken. Geen harddrugs, geen geweld. Als hasj legaal wordt wil hij de grootste van het land zijn. Daar passen geen liquidaties en schietpartijen bij. Duval pikt het niet dat Klaas zijn handel heeft overgenomen, en probeert hem te laten vermoorden. Klaas slaagt er niet in het geweld buiten de deur te houden, en komt steeds dieper in de schemerwereld die hij aanvankelijk wilde vermijden.

Een vrouw in het spel
De Dominee is losjes gebaseerd op het leven van Klaas Bruinsma. De namen zijn een beetje aangepast, en hier en daar is een beetje met de feiten gerommeld om het allemaal goed te vertalen naar het witte doek. De film concentreert zich rond de driehoek Klaas, Adri en Annet, de vriendin van Klaas. Zowel Adri en Annet profiteren aanvankelijk van Klaas en zijn successen, maar krijgen steeds grotere twijfels of het zo wel door kan gaan. Bovendien is Annet geen grote fan van Adri, en probeert zij zich nadrukkelijk tussen de hechte vriendschap van Klaas en Adri te wurmen.

Klaas was geen Scarface
De film hinkt een beetje op twee gedachten. Enerzijds probeert men een soort verkapte biopic te maken, anderzijds wil men toch ook de nodige jeu toevoegen aan het geheel. Het heen en weer gehink tussen de echte feiten en toegevoegde dramatische elementen maakt de film wat onevenwichtig. Ook met de dosis geweld wordt nogal rommelig omgesprongen. Klaas Bruinsma was nou eenmaal geen ‘Scarface’, en dat wilden de makers van de film ook duidelijk maken. Als Klaas definitief de grens over gaat en alles en iedereen dood lijkt te willen komt al het geweld eigenlijk een beetje raar over, omdat het niet helemaal in de film past. De film is namelijk vrij traag, en het geweld doet aan als een matig geregisseerde stijlbreuk.

Smerig en spannend
Peter Paul Muller is een zeer adequate acteur, en hij geeft op prima wijze gestalte aan Klaas. Hij slaagt erin om zowel de duistere als de sympathieke kanten van zijn personage gestalte te geven. De verandering in zijn personage komt in de film een beetje vreemd over, maar dat is meer de regie dan Muller aan te rekenen. Frank Lammers zet eveneens een prima rol neer als de trouwe vriend Adri, en bewijst wederom één van Nederlands beste karakter-acteurs te zijn. Dit alles staat in schril contrast met Chantal Janzen. Ze heeft als Annet één van de meest interessante rollen in de film, maar slaagt er niet in de beweegredenen van haar karakter ook maar enigszins vorm te geven. Ze kent haar tekst uit het hoofd, staat waar ze van de regie moet staan, en dat is het dan wel zo’n beetje. Bij projecten als Feestje, Pista en Volle Maan kom je hier misschien nog mee weg, maar meer dramatische projecten als De Dominee zijn absoluut niet haar sterkte kant.

Conclusie
De Dominee heeft zo zijn zwakke en sterke punten. De regie en het script laten deze film af en toe een beetje in de steek. Als je één van de handlangers voor de zoveelste keer in plat Amsterdams ‘Verdomme Klaas’ hoort zeggen vraag je je af of men niet even wat meer aan de dialogen had kunnen schaven. Ook het zinnetje ‘Ik had het je willen zeggen, Klaas’, uitgesproken door één van diens lijfwachten die van verraad verdacht wordt, komt nogal lachwekkend over. De film komt nogal traag op gang, en weet de kijker maar moeilijk in zijn greep te krijgen. Dat dit toch lukt is te danken aan het feit dat de jaren ’70 en ’80 prima in beeld worden gebracht, en het goede spel van Muller en Lammers. Tel daarbij op dat er in Nederland per decennium hooguit een handvol van dit soort misdaadfilms voor het grote publiek uitkomen, en je hebt een reden om deze film toch te kunnen gaan zien.