Dunkirk

De Tweede Wereldoorlog herbergt duizenden dramatische momenten die een verfilming waardig zouden kunnen zijn. Het wonder van Duinkerken, waarbij ruim 300.000 soldaten in de beginjaren van de oorlog miraculeus werden geëvacueerd naar Engeland past daar zeker tussen. Regisseur Nolan bezit tegenwoordig de Midas Touch: al zijn projecten veranderen in Goud. Dus dit stukje geschiedenis lijkt bij hem in veilige handen.

Drie verhalen en tijdlijnen
Het verhaal rond Duinkerken (of Duinkerke zo u wilt) wordt ons vanuit drie tijdsperspectieven vertelt. Vanaf het strand (1 week), vanaf de zee (1 dag) en vanuit de lucht (1 uur). De verhaallijnen lopen door elkaar en lijken zo toch tegelijk plaats te vinden. Ze komen uiteindelijk op verschillende momenten ingenieus samen. Op het strand volgen we soldaat Tommy (een doorbraak voor de mij onbekende Fionn Whitehead). Net als honderdduizenden andere wanhopige soldaten probeert hij van het strand te ontsnappen en een veilig heenkomen te zoeken. Terwijl ze wachten op redding krijgen ze te maken met de Duitse Luftwaffe. Vanaf de zee volgen we kapitein Dawson (Mark Rylance) die met vele andere burger-bootjes het kanaal oversteekt om de soldaten op te halen. En dan is er nog Spitfirepiloot Farrier (Tom Hardy) die vecht tegen een Luftwaffe overmacht en een steeds leger rakende brandstoftank.

De dood is overal
De recensies voor deze film waren net zo lyrisch als de reputatie van de regisseur. Voor een blanco recensie is dat natuurlijk lastig, want nu duik je met hoge verwachtingen zo’n film in. Die verwachtingen worden ten dele ingelost. De sterke punten van de film zijn beeld en geluid. De uitzichtloze positie van de mannen op het strand, de oorlogsschepen, de luchtgevechten. Het ziet er allemaal fabuleus uit. Als de Duitse duikbommenwerpers (Stukas) hun dodelijke lading loslaten op het strand schrik je als kijker van het krijsende geluid dat die ondingen maken. Je begrijpt perfect waarom die vliegtuigen in de eerste dagen van de oorlog zoveel angst veroorzaakten. Ook de schietscenes houden zich niet in: onverwachte kogel inslagen zetten de kijker op het puntje van de stoel. Nolan laat ons duidelijk voelen dat de dood overal loert en bliksemsnel kan inslaan.

Call of Duty
De actie en bombast van de film zorgt ervoor dat er weinig rustmomentjes zijn. Dat laat het verfilmde onderwerp ook nauwelijks toe. Jammer genoeg komt elke poging tot een verhaal zo een beetje op de achtergrond. Net als moderne Call of Duty achtige videogames duwt het verhaal de film vooral van actie naar actie. Er zit genoeg spanning in, maar het is allemaal zo overweldigend dat het op een gegeven moment ook een beetje doodslaat. Er zijn qua scenes wel enkele juweeltjes. De scene waarin een groep mannen vast zit in een vastgelopen schip dat door sluipschutters onder vuur ligt doet je de kwetsbaarheid van de soldaten voelen. Eigenlijk is deze scene de situatie rond Duinkerken in miniatuur: als ratten in de val wachten op verlossing.

Harry Styles
De film doet enkele pogingen om de karakters voor morele keuzes te plaatsen. Één scene overwegen een groep Britten een Franse lotgenoot op te offeren. Weer zo’n miniatuur versie van de werkelijkheid: terwijl de Fransen de Duitsers ophielden vluchten de Britten het strand af. Fransen die mee wilden werden aanvankelijk geweigerd. Jammer genoeg is het middelpunt van deze scene One Direction zanger Harry Styles. Hij heeft helaas (nog) niet het vermogen om zo’n dramatisch moment te dragen. De PR rond deze film beweert dat Nolan niet wist dat Styles een bekende popster was, Styles zou zijn rol puur via audities hebben verovert. Dat lijkt mij heel erg sterk; natuurlijk wist men bij de casting wel wie hij was. De jongen is niet heel erg slecht, maar moet gewoon als acteur wat meer kilometers maken. Fion Whitehead komt er in zijn eerste grote film een stuk beter uit. Zijn verbaasde en verbijsterde blik past goed bij de toon van de film.

Conclusie
Dunkirk is verhaaltechnisch qua dramatiek een beetje tekort geschoten, maar qua actie, beeld en geluid komt de uitzichtloze positie van de soldaten ook goed op de kijker over. Een momentje extra om de karakters beter te leren kennen of even uit te blazen tussen de actie door was welkom geweest. Ook de morele keuze om Britten eerst te laten vluchten en Fransen achter te laten komt slechts mondjesmaat in beeld. Daar had veel meer in gezeten. De film ziet er echter fantastisch uit. Ook het gebruik van echte vliegtuigen en schepen IPV alleen maar computereffecten kan ik toejuichen. De film is zeker door zijn bombast een gang naar de bioscoop waard. Maar door de genoemde minpunten mist het net het niveau van de echt grote oorlogsfilms.