1917

Zo rond deze tijd komen er twee soorten films in de bioscoop; pulp dat te slecht was voor de kerstdagen en Oscarkandidaten. 1917 van Sam Mendes is een film waar ik om meerdere redenen naar uitkeek. Veel oorlogsfilms lijken zich te concentreren op de tweede wereldoorlog. Maar het gat dat “The Great War” in Europa sloeg heeft zo’n dramatische impact gehad dat ik blij ben dat er ook meer aandacht komt voor films rond deze periode.

“Attack at dawn. There is only one way this war ends. Last man standing.”

Korporaals Blake (Dean-Charles Chapman) en Schofield (George MacKay) proberen tussen de gevechten door wat welverdiende rust te pakken, maar het is ze niet gegund. Ze krijgen een levensgevaarlijke missie toevertrouwd. Generaal Erinmore (Colin Firth) stuurt de twee op pad om een regiment landgenoten te redden van een Duitse valstrik. De leider van deze legergroep, Kolonel MacKenzie (Benedict Cumberbatch), denkt dat de Duitsers op de vlucht zijn, en wil ze een vernietigende slacht toedienen. Luchtfoto’s laten echter indrukwekkende stellingen en geschut zien, het hele regiment zal over de klink worden gejaagd. De broer van Blake dreigt hierbij ook om het leven te komen. Blake en Schofield moeten een gevaarlijk toch dwars door niemandsland ondernemen om hun landgenoten van een zekere dood te redden.

Dean-Charles Chapman heeft een productief jaar achter de rug. Na opvallende rollen in Blinded by the Light en de Netflix productie the King zien we de jonge acteur nu weer in een grote productie. Zijn tegenspeler George MacKay was mij totaal onbekend. Deze twee moeten de film dragen, maar krijgen daarbij ondersteuning van heel wat bekende gezichten. Colin Firth, Benedict Cumberbatch, Andrew Scott, Mark Strong en Richard Madden duiken allemaal in korte en doeltreffende bijrollen op. Chapman en MacKay zetten twee innemende jonge mensen neer door wiens ogen we de waanzin, chaos, dood en verderf van de eerste wereldoorlog mogen aanschouwen. Blake en Schofield zijn geen elite soldaten, maar gewone jongens die in buitengewone omstandigheden moeten zien te overleven.

De film geeft je de illusie dat ze uit één lange take bestaat. De camera volgt Blake en Schofield vanuit de loopgraven, dwars door niemandsland en door platgeschoten ruïnes. Hierdoor krijg je echt het gevoel als derde persoon mee te zijn op deze gevaarlijke missie. Met een gruwelijke aandacht voor detail brengt Mendes de realiteit van niemandsland in beeld. Lijken, dode dieren, rot en verderf heersen. Al kijkende moest ik af en toe denken aan Lord of the Rings. Niet voor niets wijzen mensen op de invloed die de oorlog op Tolkien moet hebben gehad. Niemandsland en de verwoeste steden lijken soms wel een beetje op Mordor. De dood heerst in deze contreien, maar je ziet dat het gebied ooit betere tijden heeft gekend. Dat maakt de tragiek alleen maar groter. Andere films bleven maar in mijn hoofd opduiken: klassiekers als All Quiet on the Western Front tot Apocalypse Now. Geen slecht rijtje om in genoemd te worden.

Conclusie
Het is een uitgekauwde aanbeveling: “deze film moet je echt in de bioscoop zien op een groot scherm“. Maar voor 1917 gaat het zeker op. Mendes pakt uit met grootse scenes, maar ook de benauwdheid van de loopgraven komt gek genoeg op een groter scherm beter tot zijn recht. Mendes laat ons kennis maken met de twee hoofdrolspelers door ons met ze mee te sturen, niet door van te voren te veel van ze te laten zien. Een verteltechniek die niet alleen werkt, maar ook past bij de oorlog. Jonge mensen die onder ongelofelijke omstandigheden met elkaar het gevaar onder ogen moeten zien, en wij als kijker zijn erbij. Absolute aanrader.