Nu we langzaam aan aftellen richting kerst bespreek ik een aantal kerstfilms. Het begrip kerstfilm kan je breed opvatten. Die Hard is natuurlijk een welbekend onderwerp van discussie, maar veel mensen benoemen Gremlins ook als vaste prik zo rond de kerst. Gremlins is voor mij pure nostalgie. Ik zag als kind de tweede film (op mijn verjaardag) in de bioscoop, en de eerste film huurden we de week daarna bij een ouderwetse videotheek (we moesten de videorecorder er zelfs nog bijhuren). Wat maakt deze film een kerstfavoriet?
“You say you hate Washington’s Birthday or Thanksgiving and nobody cares, but you say you hate Christmas and people treat you like you’re a leper.”
Randall Peltzer (Hoyt Axton) is een uitvinder die moeite heeft om zijn producten aan de man te brengen. Op de terugweg van weer een vruchteloze zakenreis stopt hij in Chinatown in de hoop daar een kerstcadeau voor zijn zoon Billy (Zach Galligan) te vinden. Hij ontdekt daar een ogenschijnlijk schattig vreemd beestje dat Mogwai genoemd wordt. De eigenaar weigert de Mogwai te verkopen, maar diens kleinzoon zorgt er alsnog voor dat Randall het beestje kan meenemen. Wel krijgt Randall drie regels op zijn hart gedrukt: zorg dat hij niet in het zonlicht komt, hou ‘m weg van water en geef ‘m zeker geen eten na middernacht. Randall doopt het beestje met de naam Gizmo en geeft ‘m aan een blije Billy. Billy’s vriend Pete (Corey Feldman) morst per ongeluk water over Gizmo, en zo ontstaan vijf nieuwe Mogwai. Deze Mogwai zijn een stuk minder schattig: met name Stripe blijkt een handvol. Als deze vijf Mogwai er vervolgens ook in slagen om na middernacht wat te eten transformeren ze in kwaadaardige Gremlins, en zorgen ze voor complete chaos in de woonplaats van Billy.
De jaren ’80 zijn een pop culturele goudmijn, en de Gremlins zijn daar een onderdeel van. Bijna iedereen die in dit decennium opgroeide kan de regels voor het houden van een Mogwai opnoemen. De film springt handig in op de stereotype thema’s van kerst, en geeft er een sarcastische draai vol zwarte humor aan. Hoe schattig Gizmo ook is (en hij is HEEL schattig), ik moet toch lachen als ik zie hoe Stripe en zijn trawanten rotgeintjes met hem uithalen. Escalerend kattenkwaad, anarchie en zwarte humor voeren de boventoon in deze film, en de soundtrack vult dat perfect aan. Als Stripe evalueert tot een Gremlin breekt de hel pas echt los, en slaat kattenkwaad om in totale chaos waarbij enkele bewoners van het kleine stadje op hilarische wijze aan hun einde komen.
Waar kerst voor velen gelukkige jeugdherinneringen oplevert ligt dat voor Billy’s vriendin Kate (Phoebe Cates) geheel anders. Ze haat kerstmis, en heeft daar een goede reden voor. Haar vader wilde haar ooit verrassen door verkleed als kerstman uit de schoorsteen te tevoorschijn te komen, maar kwam bij deze escapade om het leven. Dat trauma verstoorde voor altijd haar liefde voor kerst. Samen met Billy gaat ze de strijd aan met de Gremlins en proberen ze de stad te redden van de steeds moorddadiger wezentjes.
Ondanks het feit de de Gremlins steeds enger, agressiever en gevaarlijker worden staat humor voorop. Er zijn momenten dat je als kijker hardop moet lachen om de inventieve ongein van deze wezens. Maar er zijn ook genoeg voorbeelden waar de Gremlins een uiterst bevredigend einde krijgen, bijvoorbeeld door creatief gebruik van een magnetron. Tijdens de Chaos ligt het tempo van de beelden hoog. Als er dan ineens stilte heerst voelt dat ook voor de kijker onwennig aan: wat zijn die etters nu weer van plan? De special effects zijn ook nu nog geweldig om naar te kijken. Tegenwoordig komen dit soort creaturen gewoon uit een computer rollen, maar de praktische effecten in Gremlins voelen een stuk echter. Wel bleken de Mogwai-poppen voor de crew erg lastig te gebruiken. Dat leverde veel frustratie op; hierdoor kwamen er ook extra scenes met nare ongelukjes voor Gizmo in het script.
Maar wat maakt dit nou een kerstfilm? Het meest makkelijke argument is natuurlijk dat het simpelweg afspeelt tijdens kerst. Er ligt sneeuw, er zijn kerstbomen, er klinken kerstliedjes. Maar het gaat verder dan dat. De huiselijke gezelligheid van een kerstlied als “Do You Hear What I Hear” wordt slim afgespeeld tijdens een spannende scene waardoor het een heel andere lading krijgt. De gezellige kneuterigheid van warmte en de geborgenheid van familie die in andere kerstfilms zo belangrijk lijkt wordt hier creatief om zeep geholpen. De film laat verder zien wat voor commerciële gekte Kerst geworden is. Randall is veel weg op zakenreis en probeert zijn schuldgevoel naar Billy af te kopen met het beste kerstcadeau ooit, niet echt de ware kerstgedachte. En de film laat via Kate zien dat Kerst niet voor iedereen een feest van fijne herinneringen en familie is.
Conclusie:
Ik was compleet vergeten wie de schrijver van het script was: Chris Columbus, de man achter latere kersthit Home Alone en de eerste Harry Potter films. Hij en regisseur Joe Dante leverden met Gremlins een stukje pop culturele geschiedenis af. Gremlins neemt een loopje met de regels van de kerstfilm, en zet een onderhoudende chaos neer waar ik elk jaar weer prima naar kan kijken. Is het een kerstfilm? Op IMDB en Wiki geeft men bij het genre horror-comedy op, en echt straight up horror is het ook weer niet. Voor mij is het een Horror-Kerst-Comedy. Komt Gremlins in mijn top 10 van ultieme kerstfilms? Wellicht, maar in elk geval zit hij er enorm dicht op. Absolute aanrader voor mensen die ‘m nog nooit gezien hebben.
Be the first to comment