Lord of the Rings: Return of the King

Eindelijk is het dan zover: de laatste Lord of the Rings-dvd is er. Met The Return of the King komt er een einde aan wat ik zonder blikken of blozen één van de belangrijkste filmprojecten van de laatste twintig jaar noem. Jackson had in dit deel ruim zes uur aan materiaal, en moest dus wel flink gaan snijden. Saruman (Christopher Lee) was van dit hakwerk één van de grootste slachtoffers. Is The Return of the King (RotK) een waardig einde van de reeks, of een onevenwichtige ratjetoe?

Gollum
Anders dan The Two Towers (TT) begint Peter Jackson nu eens wel met een rustig intro. We krijgen het levensverhaal van Gollum voorgeschoteld, en daarmee een beetje meer inzicht in hoe dit personage is verworden tot het kleine uitgemergelde stukje kwaad dat hij nu is. Daarna belanden we weer midden in de keiharde realiteit van Middel-Aarde. Frodo en Sam proberen nog steeds manhaftig Mordor binnen te trekken, en Gollum slaagt er steeds beter in om een wig te drijven tussen de twee hobbits. Ondertussen is Minas Tirith in groot gevaar. Een ontzaglijk groot leger van orcs heeft de gebieden rond de stad weten in te nemen, en trekt nu onweerstaanbaar op om het laatste verzet de kop in te drukken.

Balans
Ook dit deel van LotR ziet er weer ongelofelijk uit. Peter Jackson haalt het onderste uit de kan op het gebied van de special effects, zonder in de valkuilen van overkill te trappen. Waar George Lucas zich met Star Wars: the Clone Wars behoorlijk vergaloppeerde weet Jackson het juiste evenwicht te vinden. In het tweede deel grossierde Jackson iets te veel met grootse shots van het prachtige landschap in Nieuw-Zeeland, maar ook dat heeft hij ietwat gematigd ten behoeve van het eigenlijke verhaal dat hij wil vertellen.

Snijwerk
Dat Jackson flink heeft moeten snijden is wel duidelijk. Na de tweede film was er nog een flinke hap van het oorspronkelijke boek niet verteld. Dit had tot gevolg dat hij in de laatste deel nog zo’n anderhalf boek moest gaan verfilmen. Koppel dit aan het feit dat Jackson de slag bij ‘Helmsdeep’ ruim wil overtreffen, en je krijgt er een beetje een idee van hoe vol met actie en avontuur deze film zit. Soms zorgt het flinke snijwerk echter voor wat losse eindjes of vreemde momenten in de film. Zo beweert de Witch King (de leider van de Nazgul ) dat hij de confrontatie met Gandalf zal aangaan, maar daar komt men vervolgens niet meer op terug. De film zit vol met dit soort kleine details. Voor de gemiddelde bioscoopganger zal dit niet veel uitmaken, maar de talrijke fans zullen zeker ietwat teleurgesteld zijn. Met name het ontbreken van een confrontatie tussen Saruman en Gandalf deed nogal wat stof opwaaien.

Grootse gevechten
Omdat het reisgenootschap in de eerste film uit elkaar is gevallen krijgen we net als in TT ook in RotK te maken met enkele verhalen die door elkaar heen verteld worden. Wederom is één van die verhalen een grootse veldslag, of liever enkele grootse veldslagen. Jackson weet de imposante beelden van Helmsdeep te overtreffen, en dat is al een enorme prestatie op zich. Een nadeel van al dat vechten is dat het geweld op een gegeven moment een beetje dood lijkt te slaan. Gelukkig probeert men de beelden af te wisselen met enkele kleine subplotjes, zodat je toch nog naar een verhaal zit te kijken, en niet naar anderhalf uur lang knokken.

Vriendschap
In TT was het gedeelte waarin de avonturen van Frodo en Sam verteld werd niet mijn favoriet. Toegegeven, Gollum stal absoluut de show, maar desondanks waren veel stukken saai en maar weinig onderhoudend. In RotK wordt de spanning echter slim opgebouwd. Sam vertrouwt Gollum absoluut niet, en Gollum probeert dan ook van hem af te komen. Frodo moet een keuze maken wie hij het meest vertrouwd: zijn oude vriend of de enige in Midden Aarde die hetzelfde heeft doorgemaakt als hij. De vriendschap van Sam en Frodo komt dan ook zwaar onder druk te staan. Gollum is wederom een revelatie op het gebied van special effects. De levensechtheid waarmee de computers Andy Serkis omtoveren in dat uitgemergelde mannetje zijn werkelijk fenomenaal, en bewijzen wederom de groeiende kracht van computeranimatie.

Conclusie
Lord of the Rings: The Return of the King is gewoon een prachtig slot van een project dat in eerste instantie onmogelijk te verfilmen leek. Jackson heeft ondanks enkele puntjes van kritiek een wereldprestatie geleverd. Niet alleen is hij er in geslaagd om een enorm verhaal prachtig op het witte doek te toveren, hij heeft ook prima balans tussen realisme en special effects weten te vinden. Veel fantasyfilms verliezen zich nogal eens in clowneske kostuums, overacting en ridicule verhaallijnen (Dungeons and Dragons bijvoorbeeld). Jackson heeft de wereld van Midden-Aarde echt prachtig weten neer te zetten, fantasy met een stukje middeleeuws realisme. Daarmee hebben Jackson en zijn uitstekende cast een stukje filmgeschiedenis afgeleverd.